سراسر مدت سی و پنج سال امامت امام موسی كاظم (ع) با حوادث و فراز و نشیب‌های سیاسی آمیخته بود. بیشتر زندگانی ایشان در زندان‌های هارون الرشید سپری شد. امام رضا (ع) در تمامی مدتی كه امام كاظم (ع) زندانی بودند دستیار و پشتوانه استوار پدر در حوادث سیاسی فرهنگی بودند. شریك غم‌ها و رنج‌های پدرشان بودند هرگز در برابر قدرت‌طلبان هوس باز، خودشان را تسلیم نكردند. ایشان راه پدر را ادامه دادند و مردم را به شدت از یاری رساندن و كمك به خلفای طاغوتی دور می‌كردند. چون امام كاظم (ع) بیشتر عمر شریف‌شان در زندان‌ها سپری شد، امام رضا (ع) به عنوان فرزند ارشد مسئول نگهداری خانواده ایشان بودند، ایشان در این مدت طوری از خانواده‌شان مراقبت كردند، كه اجازه ندادند كسی به آنها بی‌احترامی كند، نهایت احترام را به آنها می‌گذاشتند و خطرات دشمنان را از آنان دور می‌كردند

علاقه حضرت به خانواده‌شان در محبتی كه به امام جواد (ع) داشتند نیز قابل ملاحظه است. قبل از تولد امام جواد (ع)  فردی به امام رضا (ع) می‌گوید شما كودكان را دوست دارید پس از خداوند بخواهید كه پسری به شما عطا كند. حضرت فرمودند: خداوند پسری به من خواهد داد كه وارث من می‌شود هنگامی كه اباجعفر (ع)متولد شدند، حضرت در طول شب گهواره ایشان را حركت می‌دادند و با او بازی می‌كردند. امام فرزندشان را آن قدر دوست می‌داشتند كه شب را نمی‌خوابیدند و گهواره امام جواد (ع) را حركت می‌دادند. به ایشان عرض شد آیا مردم با پسرانشان چنین رفتار می‌كنند؟ حضرت فرمودند: این پسر مانند عامه مردم نیست به دنیا آمدن و رشد نمودن او مانند ولادت پدران پاكش است

رفتار امام با فرزندشان امام جواد (ع) آن قدر محبت آمیز و توام با احترام بود كه ایشان را به نام صدا نمی‌زدند بلكه بیشتر با كنیه مورد خطاب قرارش می‌دادند. به عنوان مثال می‌فرمودند: «ابوجعفر برای من نوشته است و من برای ابوجعفر نوشتم.» به این ترتیب می‌خواست ایشان را احترام و تمجید كنند

نمونه دیگر علاقه و وابستگی امام رضا (ع)به خانواده، محبتی بود كه به حضرت معصومه (ع) داشتند
امام ضمن حفظ آراستگى خود در خانه، بر آراسته بودن مرد در خانه تاكيد مى نمود(1) و به آنان كه داراي امكانات هستند لازم مى‏شمرد تا خانواده خود را در رفاه و آسايش قرار دهند(2) و مى‏فرمود
شايسته است كه مرد بر خانواده‏ اش از جهت مالي توجه بيشتر نمايد تا آرزوي مرگ او را نكنند(3
ايشان بر فراخى منزل تاكيد مى‏كرد(4) و مى‏فرمود: زندگى دنيا و لذت آن در بزرگى منزل و دوستان زياد است.(5
حضرت رضا (ع) براى يكى از خدمتكاران خود منزلى خريد و فرمود چون منزل شما تنگ است در آنجا ساكن شو! آن مرد گفت پدرم در اينجا زندگى مى‏كرد فرمود اگر پدرت احمق بود تو هم بايد مانند او باشى!(6
امام بر خوش اخلاقى و نيك رفتارى با خانواده توصيه مى‏فرمود
«أَقْرَبُكُمْ مِنِّى مَجْلِساً يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَحْسَنُكُمْ خُلُقاً وَ خَيْرُكُمْ لِأَهْلِهِ

در قيامت كسى به من نزديكتر است كه در دنيا خوش ‏اخلاق‏تر و نسبت به خانواده‏ى خود نيكوكارتر باشد».(7

پي نوشت
1) بحارالانوار، ج‏73، ص 100
2) وسايل الشيعه، ج‏15، ص 249، چاپ اسلاميه
3) همان
4) مسند الإمام الرضا عليه السلام، ج‏2، 374
5) مسند الإمام الرضا عليه السلام، ج‏2، 374
6) بحارالانوار، ج 73، ص 153
7) وسائل‏الشيعة، ج‏12، ص‏153